Epidemia koronawirusa to zjawisko, które istotnie wpływa na życie społeczne i gospodarcze w kraju. Dla wielu przedsiębiorców oznacza wprost konieczność reorganizacji biznesu i zmiany sposobów działania, lecz również znaczące podniesienie ryzyka prowadzonej działalności (w tym ogłoszenia upadłości). Wychodząc naprzeciw licznym zapytaniom, w kilku odsłonach opublikujemy alerty prawne z kluczowymi informacjami prawnymi, które będą przydatne w obliczu kryzysu.
Stan epidemii już dziś można w określonych branżach czy sytuacjach prawnych zakwalifikować jako siłę wyższą. Pojęcie siły wyższej nie zostało prawnie zdefiniowane, choć stosowne klauzule stosuje się powszechnie w umowach. na przyjąć, że siła wyższa to zdarzenie zewnętrzne (czyli niezależne od stron), niemożliwe (lub prawie niemożliwe) do przewidzenia, którego skutkom nie można zapobiec. Aby mówić o sile wyższej, wszystkie te trzy przesłanki powinny wystąpić łącznie.
Dla przykładu podajemy klasyczną klauzulę umowną:
Strony nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie niniejszej Umowy, jeżeli bezpośrednią przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania Umowy jest siła wyższa. Przez siłę wyższą rozumie się zdarzenia zewnętrzne, niezależne od Stron i niemożliwe do przewidzenia w chwili zawarcia Umowy, w szczególności takie jak: wojna, pożar, powódź, blokady komunikacyjne o charakterze ponadregionalnym, kataklizmy naturalne albo katastrofy budowli lub budynków.
W umowach warto wpisać również mechanizm zachowania w razie wystąpienia siły wyższej, np.:
W przypadku wystąpienia siły wyższej, każda ze Stron poinformuje niezwłocznie drugą Stronę o niemożliwości wykonania lub należytego wykonania Umowy, a ponadto przedstawi koszty powstałe w związku z realizacją Umowy do dnia wystąpienia siły wyższej. Ciężar dowodu, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umowy nastąpiło z powodu siły wyższej obciąża Stronę, która powołuje się na Siłę Wyższą jako podstawę niewykonania lub nienależytego wykonania Umowy. W przypadku wystąpienia siły wyższej, która uniemożliwi wykonanie lub należyte wykonanie Umowy, jedna Strona poinformuje drugą Stronę czy wykonanie lub należyte wykonanie Umowy jest możliwe ze względu na zamierzony przez Strony cel Umowy. Do rozliczenia Stron będą miały zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego.
Przypadki objęte klauzulą siły wyższej wyszczególnione w umowie nie stanowią katalogu zamkniętego.
Powołanie się na siłę wyższą pozwala na uniknięcie odpowiedzialności odszkodowawczej czy z tytułu kar umownych, jeżeli przedsiębiorca nie wykonał swoich zobowiązań na skutek epidemii koronawirusa.